İKTİSADA GİRİŞ

 Fayda sağladığında yok olup, biten mallara
dayanıksız mallar denir.
 Bir kararı uygularken vazgeçilen bir başka karara
fırsat maliyeti denir.
 p0=10, p1=15, q0=1, q1=0.5kg ise talebin fiyat
esnekliği -1 dir. (0.5-1)/1 bölü (15-10)/10
 Asgari ücret taban fiyatı uygulamasına bir
örnektir.Oligopol piyasasında üretici firmalar
arasında karşılıklı bağımlılık gözlenir.
 Ölçülebilen ve günlük yaşamda karşılaşılan faiz
oranı nominal faiz oranıdır.
 Dışsallıkların özellikleri: Hem üreticiler hem de
tüketiciler tarafından meydana getirilebilmeleri
Pozitif veya negatif olabilmeleri
Kamusal malların dışsallıkların özel bir türü olması
Ekonomik yapı içerisinde dışsallıkların taraflarını
belirlemenin mümkün olması
Makro iktisadın ilgi alanı: İşsizlik oranı, Enflasyon
oranı, Üretim artış oranı
 Yatırım harcamaları: Firmaların ve devletin yeni
bina yaptırmak için yaptıkları harcamalar
Firmaların ve devletin yeni teçhizat ve tesisat alımı
için yaptıkları harcamalar
Bireylerin yeni ev yaptırmak için yaptıkları
harcamalar
Stoklardaki artışlar
 Bir grup mal ve hizmetin 2000 yılı fiyatları ile ifade
edilen değeri 100 YTL, 2004 yılı fiyatları ile ifade
edilen değeri 140 YTL ise, bu mal ve hizmet
grubunun fiyatları2000-2004 döneminde yüzde 40
oranında artmıştır.
 Ortalama tüketim eğilimi ile ortalama tasarruf
eğiliminin toplamı 1 dir. Y=C+S
APC+APS=TÜKETİM/GELİR +
TASARRUFLAR/GELİR=C/Y +S/Y =1
 C=Tüketim=90, Y=Gelir=100 ise Ortalama tüketim
eğilimi=90/100=0.90



 Kamu harcamaları çarpanının 3, vergi harcamaları
çarpanının -2 olduğu bir ekonomide, kamu
harcamalarının 250 bin YTL ve vergilerin 300 bin
YTL arttırılması durumunda milli gelirde 600 bin
YTL azalır. -2 çarpı300 =-600.
 Bir ekonomide MPC=marjinal tüketim eğilimi 0.80
ve MPI=marjinal ithal eğilimi değeri 0.05 ise
harcama ve vergi çarpanı değerleri harcama çarpanı
4, vergi çarpanı-3 tür. vergi çarpanı=-(0.80-0.05)
*4=-3, harcama çarpanı=1/(0.2+0.05)=4
 TC Merkez Bankası tarafından yapılan en likit para
arzıtanımıM2=M1+Ticari bankalardaki vadeli
mevduatlar
 Paranın ihtiyat amacıyla talep edilmesinin nedeni
beklenmeyen harcamaların karşılanmasıdır.
 Toplam talep eğrisinin sola kaymasının nedeni para
arzının azalmasıdır.
 İthal edilen mallara konulan vergiye tarife denir.
 Belirli bir malın üretiminin diğer ülkelere göre daha
etkin olarak, yani daha düşük fırsat maliyeti ile
gerçekleştirilmesine karşılaştırmalı üstünlük denir.
 İşgücü arzı çalışabilir yaştaki nüfusun büyüklüğüne
bağlı olarak belirlenir.
 Hızlı nüfus artışı sonucu işçi başına düşen sermaye
miktarının azalması, sermaye sığlaşması olarak
adlandırılır.
 İki mal arasındaki çapraz talep esnekliği katsayısı
Pozitif bir değerse, bu iki malın birbirine göre
durumu ikame mallardır. Negatifse tamamlayıcı
mallardır.
 Tekel piyasasında yapılan tek satıcı olması varsayımı
tekelci firmanın endüstri konumuna gelmesi
sonucunu doğurur.
 Q0=1 kg, Q1=0.5 kg, P0=10, P1=15 ise talebin fiyat
esnekliği katsayısı-1 dir. Formül: [ (Q1-Q0)/Q0] /
[ (P1-P0)/P0]
 Portakal (kg/hafta): 3,6,10 Toplam fayda:
100,160,200 ise bir haftada tüketilen portakal miktarı
3 kg den 6 kg'a çıktığında marjinal fayda 20
birimdir. Formül: (160-100)/(6-3)

 Bir dilim pasta 10 YTL ve bir fincan kahve 2 YTL ise
bir dilim pastanın fırsat maliyeti 5 kahvedir. Formül:
10/2=5
 Tam rekabet piyasasının varsayımları: Piyasada çok
sayıda alıcı ve satıcı vardır. Her firma homojen bir
ürün üretir ve satar. Firmalar kolaylıkla piyasaya
girip çıkarlar. Alıcı ve satıcılar tam bilgiye
sahiptirler.
 Dışsallıkların özellikleri: Pozitif veya negatif
olabilmeleri. Hem üreticiler hem de tüketiciler
tarafından meydana getirilebilmeleri. Kamusal
malların, dışsallıkların özel bir türü olması.
Ekonomik yapı içerisinde dışsallıkların taraflarını
belirlemenin mümkün olması.
 Ölçülebilen ve günlük yaşamda karşılaşılan faiz
oranı Nominal faiz oranıdır.
 Bir malın satılmak istenen miktarı ile fiyatı arasında
doğru yönlü ilişkiye arz kanunu denir.
 Bir firmanın ürünlerinin satışından elde ettiği gelire
toplam gelir denir.
 Ek faktör birimlerinin kullanılması sonucu, firmanın
toplam gelirinde ortaya çıkan artışa marjinal ürün
geliri denir.
 Ödünç verilebilir fonlar: Tüketici kredileri, ticari
krediler, yatırım kredileri, devletin borçlanma talebi
 İlgili malın fiyatı100 TL'den 130 TL'ye çıktığında
arz edilen miktarı50 birimden 70 birime
çıkmaktadır. İlgili malın arz esneklik değeri 1,33
'tür. arz esneklik= arz miktarındaki % değişme/
malın fiyatındaki % değişme
 Tüketicilerin reel gelirleri arttıkça daha az miktarda
tüketmek isteyecekleri mallara Düşük mal denir.
 Ortalama ürün eğrisinin en yüksek değerde olduğu
noktada marjinal ürün ortalama ürüne eşittir.
 Oligopolde, "Ürün fiyatını yükseltirsem rakip
firmalar fiyat yükseltmezler. Ürün fiyatını
düşürürsem rakip firmalar da hemen fiyat düşürür."
bekleyişi Dirsekli talep modeli teorisi ile
açıklanmaktadır.


Marjinal hasılat verimi faktör fiyatından küçük
olduğu sürece firma Faktör miktarını azaltır.
 Bir bireyin yaptığı bir faaliyetten, yapılan işle hiç
ilgisi olmayan başka bireylerin olumlu veya olumsuz
etkilenmelerine Dışsallık denir.
 Devletin toplam talebi arttırmak yerine, üretimi
arttırmaya dönük politikası Arz yönlü politikadır.
 Toplam harcamalar içerisinde değişkenliği en fazla
olan harcama türü Yatırım harcamalarıdır.
 Ekonominin tam istihdam GSMH düzeyinin altında
bir noktada ulaştığı denge noktasına Noksan
istihdam dengesidir.
 Devletin bütçesinde kamu harcamalarının kamu
gelirinden fazla olması durumuna Bütçe açığı denir.
 Paranın temel fonksiyonları: Hesap birimi olma,
Değişim aracı olma, Değer muhafaza aracı olma.
 Talep edilecek para miktarını belirleyen faktörler,
Nominal Gelir-Faiz Oranıdır.
 Fiyatlar artarken üretimin azaldığı duruma
Stagflasyon denir.
 Dış ticarete getirilen kısıtlamalar: Tarifeler, Kota,
Tarife dışı engeller, İhracat ambargosu
Mevcut kaynakların, yurtiçinde tüketilecek tarımsal
ürünler üretiminde kullanılması yerine, ihraç
edilebilecek ürünlerin imalatında kullanılması
durumuna İhraç ikamesi denir.
 İKTİSAT, bireyler ve toplumların sınırlı
kaynaklarını sınırsız ihtiyaçlarını karşılamak için
nasıl dağıttıklarının incelenmesidir.
 Ülkeler arasındaki farklı ekonomik yapı ve
kurumların organizasyonu ile çeşitli çıkar grupları
arasındaki ilişkileri inceleyen iktisat bölümüne
İKTİSADİSİSTEMLER adı verilir.
 İktisatçının belli bir ekonomik sorunla ilgili bütün
gerçekleri araştırıp toplama işlemine
BETİMLEYİCİİKTİSAT denir.
 İktisadın temel özellikleri: Malların üretimi,tüketimi
ve dağıtımıyla ilgili olması. Sosyal bir bilim olması.
Analitik olması. İnsan davranışlarının sadece iktisadi
yönünü seçip incelemesi

 Arz yasası, malın fiyatı ile arz edilen miktar
değişkenleri arasındaki ilişkiyi gösterir.
 Tüketicinin geliri arttığında talebi artan mallara
NORMAL MAL denir.
 Gelir arttıkça talebi düşen, gelir azaldıkça talebi
artan mala DÜŞÜK MAL denir.
 Tüketim mallarının üretiminde kullanılan mallara
sermaye malları(yarı mamul mallar, hammaddeler,
üretici malları) denir.
 Fiyat değişiminin yarattığı gelir ve ikame etkileri
"talep eğrisinin neden negatif eğime sahip olduğunu
" açıklamak için birlikte kullanılır.
 Genelden özele doğru yapılan bir araştırmada
izlenen yaklaşıma TÜMDENGELİM adı verilir.
 Cateris Paribus varsayımı" diğer koşulların sabit
olduğu"'nu ifade eder.
 Normal malın talebinin GELİR esnekliği POZİTİF
tir. Düşük malın talebinin GELİR esnekliği
NEGATİF tir. Birbiriyle ilişkisiz mallar arasında
ÇAPRAZ talep esnekliği sıfırdır. İkame mallar
arasındaki çapraz talep esnekliği pozitiftir.
Tamamlayıcı mallar arasındaki çapraz talep
esnekliği negatiftir.
 Esnekliği sonsuz olan talep eğrisi, y eksenine paralel
olan bir doğrudur.
 Piyasa döneminde (çok kısa dönem) üretim miktarı
sabittir.
 Uzun dönemde tüm girdilerin miktarı ve üretim
kapasitesi değiştirilebilir.
 Toplam sabit maliyetin üretim miktarına oranına
ortalama sabit maliyet denir. AFC=TFC/q
 Tam rekabet piyasasındaki bir firmanın ortalama
geliri sabittir ve fiyata eşittir. AR=P
 Tekel piyasasındaki bir firmanın marjinal geliri sıfır
olduğunda, tekelcinin sahip olduğu talep eğrisinin
esnekliği 1'e eşittir.
 Talebi esnek olan bir maldan elde edilen toplam
gelirin arttırabilmesi için malın fiyatının düşürülmesi
gerekir.


 İmalat faaliyeti sonucunda yaratılan faydaya Şekil
faydası denir.
 Üretimde kullanılan, ancak bu kullanım karşılığı
hiçbir parasal ödeme yapılmayan kaynakların
değerine ÖRTÜK MALİYET denir.
 Bir malın üretilen her birimi için sabit bir vergi
alınması firmanın sabit maliyetlerini etkilemez.
 Tekelci, marjinal maliyetin marjinal gelire eşit
olduğu çıktı düzeyinde karını maksimize eder.
MC=MR
 Oligopolcü firmaların karlarını bir grup halinde
maksimize etmeleri durumunda ortaya çıkan
oligopol türüne TAM OLİGOPOL denir.
 İşgücünün marjinal ürün geliri= Marjinal gelir x
Marjinal fizik ürün. MRP=MPP X MR
 Bir bankaya yatırılan mevduat miktarı8 milyar TL
ve karşılık oranı0,25 ise yaratılan kaydi para
miktarı8 x 1/0,25=32 milyardır.
 Çok sayıda üreticinin farklılaştırılmış ürün ürettiği
piyasaya FARKLILAŞTIRILMIŞOLİGOPOL adı
verilir.
 Bir ekonomide GSMH 1000 TL, para arzı500 TL ise
gelir devir hızı2 dir. V=Y/M=1000/500=2
 Paralel para sisteminde altın ve gümüş para olarak
kullanılmıştır.
 Spekülatif para talebi faiz oranına bağlı olarak
değişir.
 John Maynard Keynes'e göre artan para talebinin
fiyatları yükseltmesi için paranın harcanması
gerekir.
Merkez bankasının görevleri: Banknot ihraç etmek.
Reeskont işlemleri yapmak. Devletin hazinedarlığını
yapmak. Bankalar arası işlemler yapmak. Ticaret
bankalarının para ihtiyatlarını muhafaza etmek.
Mali-ekonomik konularda devlete danışmanlık
yapmak.
Merkez bankaları; altın külçe miktarı, ülkedeki
döviz miktarı, devlet hazinesine verilen kısa vadeli
avanslar karşılığında banknot emisyonunu
değiştirmez.

 Kaydi PARAYI TİCARİBANKACILIK SİSTEMİ
yaratır.
 İhtiyat amacıyla elde tutulmak istenen paranın
miktarı gelir düzeyine bağlıdır.
 Wicksell ve Aftalion, miktar teorisini gelir ve bu
gelirin harcanması açısından açıklayan
iktisatçılardır.
 Çeşitli ülkelerin milli gelirleri karşılaştırılırken
dikkate alınanlar: Nüfus farkları. Fiyat düzeyleri
farkı. Üretim maliyetlerindeki farklar. Üretilen mal
ve hizmet farklılıkları. Tabiat şartlarının farklılığı.
Piyasaya giren üretici miktarındaki farklar.
 Ekonominin genişlemesi, yatırımların tasarruftan
fazla olmasının bir sonucudur. Yatırım > tasarruf
 Topraklar arasındaki nitelik farklarından ya da
pazara uzaklık farkından doğan ranta fark bedeli
veya DİFERANSİYEL FARK denir.
 Paranın değerinin düşmesi: istihdamın artmasına,
borç verenlerin zarara uğramasına, sabit gelirlilerin
satın alma gücünün düşmesine, üreticilerin aşırı kar
elde etmelerine neden olur. Üretimin azalmasına
neden olmaz.
 Çeşitli ülkelerin milli gelirleri karşılaştırılırken
dikkate alınanlar: Nüfus farklılıkları, Fiyat düzeyleri
farkı, Üretim maliyetlerindeki farklar, Üretilen mal
ve hizmet farklılıkları
 Bir ekonomide talebin azalıp, yatırımların durması
sonucu ortaya çıkan işsizlik türüne konjonktürel
işsizlik denir.
 Sermaye stokuna yapılan net ilavelere NET
YATIRIM denir.
Milli gelirin üretim faktörleri sahiplerinin üretimden
aldıkları paylara göre dağılımına FONKSİYONEL
DAĞILIM denir.
 Gelir dağılımında eşitsizliğin nedenleri: Yetenek
farklılıkları, Eğitim ve öğrenim farklılıkları,
Mülkiyet ve miras hakkı, Çalışkanlıkta farklılık,
Telafi edici ücret farklılıkları, Risk üstlenme, Piyasa
üzerinde güç sahibi olma.
 Cari ücret düzeyinde çalışmak istemeyenlerin
oluşturduğu işsizlik türü GÖNÜLLÜ işsizliktir.
 Tüketim harcamalarını belirleyen en önemli unsur
gelir düzeyidir.
 Ekonomik büyümede rol oynayan arz etmenleri:
İşgücünün kalitesi ve miktarı, Teknolojik gelişme,
Sermaye stoku, Doğal kaynaklar
 Yatırımın marjinal etkenliği eğrisi, faiz oranı ile
yatırım miktarı arasındaki ilişkiyi gösterir.
Marjinal tasarruf eğilimi=1-marjinal tüketim eğilimi.
MPS=1-MPC
Marjinal tüketim eğilimi 0,8 olan bir ekonomide
vergi çarpanı-4 tür. -(k-1)=-(1/(1-0,8) -1)=-(1/0,2 - 1)
=-4
 Bir ekonomide marjinal tüketim eğilimi 0,7 ise
çarpan katsayısı3,3'tür. Çarpan = 1/(1-MPC)=1/(1-
0,7)=3,3
 Devletin ekonomik hayata müdahale etmediği bir
ekonomi modelinde, genel denge; toplam arz=toplam
talep eşitliğinde kurulur. SMH=SMG veya Bireylerin
yatırım talebi= toplam tasarruf. I=S
 Talebi esnek olan bir maldan elde edilen toplam
gelirin artırılabilmesi için malın fiyatının
düşürülmesi gerekir.
 İşlem amaçlı para talebi, gelir düzeyi ile doğru yönlü
olarak değişir.
.