VERGİ HUKUKU

VERGİ HUKUKU


*VERGİ: Devletin egemenlik gücüne dayanılarak karşılıksız alınır.
*HARÇ: Kamu kurum kuruluşlarının sunmuş oldukları kamu hizmetleri karşılığında alınır. Tapu harcı, mahkeme harcı, eğitim ve sınav harcı, konsolosluk harcı
*RESİM: Devlet daire ve kurumlarında görülen hizmet karşılığında yalnız o işle ilgisi bulunan kişilerden alınır. İthalde alınan damga vergisi, rıhtım resmi gibi. Yetkili bir makamın verdiği izin karşılığıdır.
*Vergi, resim ve harçlarda değişiklik yapma yetkisi Bakanlar Kurulu’na aittir.
*Gelir üzerinden alınan vergiler: GVK – KVK
Servet üzerinden alınan vergiler: Emlak vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, veraset intikal vergisi
Harcama üzerinden alınan vergiler: KDV, ÖTV, Gümrük Vergisi Kanunu, Damga Vergisi Kanunu
Diğer: VUK, AATUHK, Harçlar Kanunu
*ULUSLAR ARASI VERGİ ANLAŞMALARI: Çifte vergilemeyi önleme veya hafifletme, u.arası vergi kaçakçılığının önlenmesi, uyuşmazlıkların çözümünü kolaylaştırmaya yarar. Anayasaya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesine dava açılamaz. Kanun hükmündedir.
*KHK çıkarma yetkisi bakanlar kuruluna aittir. Anayasaya aykırılık iddiasıyla dava açılamaz.
*TÜZÜK çıkarma yetkisi danıştayın incelemesinden geçmek koşuluyla bakalar kuruluna verilmiştir.
*YÖNETMELİK için sayıştayın görüşünü almak gerekir.
*GENEL TEBLİĞleri Maliye Bakanlığı çıkarır.
*ÖZELGELER: Maliye bakanlığı, gelirler genel md.lüğü, defterdarlıklar özelge verebilir.
*İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARInı Danıştay çıkarır.

*YORUM TÜRLERİ:
-YASAMA YORUMU: Kanun yapar, yorumlamaz
-YÖNETSEL (İDARİ) YORUM: Vergi dairesi yapar.
-YARGISAL YORUM: Yargı organı yapar, yargıçları bağlamaz. Anayasa mahkemesi kararları ile içtihadı birleştirme kararlarındaki yorumlar bağlayıcıdır.
-BİLİMSEL YORUM: Vergi konusundaki uzmanlarca yapılır, bağlayıcı değildir.

*YORUM YÖNTEMLERİ:
-DEYİMSEL YORUM: Maddelerin, sözcüklerin anlamları araştırılır.
-AMAÇSAL YORUM: Kanunun amacı önemlidir. Zamanın gereksinimlerine göre yorumlanır.
-SİSTEMATİK YORUM: Kanunlar bir bütün olarak ele alınır. Kanunun diğer hükümleri ile bağlantısı göz önüne alınır.
-TARİHİ YORUM: Kanun hazırlık çalışmaları ve bütün belgeler incelenir ve kanunu koyarken yürüttüğü gerçek amaç araştırır.

*VERGİ MÜKELLEFİYETİ: Vergi borcunun yasalara uygun bir biçimde ödenmesi ve yine yasalarca öngörülen biçime ve usule ilişkin ödevlerin yerine getirilmesidir.
*MÜKELLEF (YÜKÜMLÜ): Vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettüp eden gerçek veya tüzel kişidir.
*VERGİ SORUMLUSU: Verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir.
*VERGİ SORUMLSU TÜRLERİ:
-Vergi kesenlerin sorumluluğu
-Kanuni temsilcinin sorumluluğu
-Mirasçıların sorumluluğu
-Karnesiz hizmet erbabı çalıştıranların sorumluluğu
-KDV de vergi sorumluluğu (müteselsil)
*DİĞER SORUMLULUK TÜRLERİ:
-Tasfiye memurlarının sorumluluğu
-İflas dairesinin sorumluluğu
-Noterlerin sorumluluğu
-Trafik şube ve büro memurlarının sorumluluğu

*VEKİL: Mükellef yada vergi sorumlusunun işlerini görmek üzere atanmış kişidir.
*VERGİ EHLİYETİ: Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir.
*VERGİNİN KONUSU: Doğrudan yada dolaylı verginin konusunu oluşturan unsurdur. Verginin konusu gelir, servet yada harcama olabilmektedir.
*VERGİNİN MATRAHI: Verginin hesaplanmasında esas alınan değer yada miktarına denir.
*SPESİFİK VERGİLER (MİKTAR ESASLI): Motorlu taşıtlar vergisi
*ADVALOREM VERGİLER (DEĞER ESASLI): Para ile ifade edilirler.
*VERGİ TARİFESİ: Vergi borcunun hesaplanabilmesi için vergi matrahına uygulanan ölçülere denir.

*VERGİNİN TARHI:
-BEYANNAMEYE DAYANAN TARH:
-İKMALEN VERGİ TARHI:
---Daha önceden bir vergi tarhiyatı yapılması
---Eksik olan matrah farkının belirlenmesi
-RE’SEN VERGİ TARHI:
---Vergi matrahını tamamen veya kısmen saptamak olanaksızsa
-VERGİNİN İDARECE TARHI:
---Mükellefler tarhiyatın zamanında yapılmasına engel olursa
-VERGİ HATALARINI DÜZELTME YOLUYLA TARH:
---Vergi dairesinin hataları düzeltip yeniden tarhiyat yapması işlemidir.

*VERGİNİN TEBLİĞİ: Mükelleflere, bunların kanuni temsilcilerine, umumi vekillerine veya vergi cezası kesenlere yapılır. USULLERİ: Posta ile tebliğ, daire ve komisyonda tebliğ, memur aracığıyla tebliğ, ilan yoluyla tebliğ.

*İşe başlama tarihinden itibaren 10 gün önce bildirimde bulunmak gerekir. Süresinde yapılmazsa usulsüzlük cezası kesilir.
*Büyük mağazalar ve eczaneler envanterlerini 3 yılda bir çıkarabilirler.

*DEFTERLERİN TASDİKİ:
-İşe devam edenler; ARALIK ayında
-Yeniden işe başlayanlar; mükellefiyete girme tarihinden önce (usulsüzlük cezası)
-Muafiyeti kalkanlar; muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak 10 gün içinde
-Yeni defter kullanmaya başlayanlar; kullanmaya başlamadan önce
-Eski defterlerini kullanmak isteyenler; OCAK ayında

*Vergi levhası Mayıs ayının sonuna kadar vergi dairesine kadar tasdik ettirilmek zorundadır.
*Adres-iş-işletmede değişiklik 1 ay içinde

*VERGİ BORCUNU SONA ERDİREN HALLER:
1) ÖDEME (TAHSİL):
2) ZAMAN AŞIMI
---Tahakkuk Zamanaşımı
---Tahsil Zamanaşımı
Durduran Haller:
-Borçlunun yabancı ülkede bulunması
-Hileli iflas etmesi
-Terekenin tasfiyesi dolayısıyla hakkında tatbikat yapılmasına imkan olmaması
Kesen Haller:
-Ödeme
-Ödeme emri tebliği
-Haciz takibi
-Cebren tahsil ve takip sonunda yapılan tahsilat
-Mal bildirimi, edinme, mal artmasını bildirme
-Yargı kuruluşunca bozma, icranın ertelenmesi
-Kamu alacağının teminata bağlanması
-Alacaklı kamu idaresi tarafından borçlu kamu idaresine borcun ödenmesi için yazı ile müracaat edilmesi
-Kamu alacağının ödeme planına bağlanması
3) TERKİN:
-Doğal afetler nedeniyle (1/3’ünü yitirmiş ise)
-Yargı kararına itsinden terkin
-Tahsil imkansızlığı nedeniyle terkin (8 ytl dahil)
-Vergi hatalarının düzeltilmesi nedeniyle terkin
-Tahakkuktan vazgeçme nedeniyle terkin (14 ytl yi aşmaması halinde)

*VERGİ HATASI: Vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi ve alınmasıdır.
***HESP HATALARI
1) Matrah Hataları
2) Miktarında Hata
3) Mükerrer Olması

***VERGİLENDİRME HATALARI
1) Mükellefin Şahsında Hata
2) Mükellefiyette Hata
3) Mevzuda (konuda) Hata
4) Vergilendirme veya Muafiyet Döneminde Hata

*Vergi hatalarını düzeltme yetkisi vergi dairesi müdürlerine aittir.

*VERGİ GÜVENLİK TEDBİRLERİ:
1) YOKLAMA: Mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi olayları, kayıtları, konuları araştırmak ve tespit etmektir.
2) İNCELEME: Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak amacıyla yapılır.
3) ARAMA: İhbar üzerine yapılır. Sulh yargıcından izin alınması gerekir. İncelenen vesikalar 3 ay içinde sahibine geri verilir.
4) BİLGİ TOPLAMA: Başkalarına sormadır.

*VERGİ CEZLARININ TAMAMEN ORTDAN KALKTIĞI DURUMLAR:
1) ÖDEME: 1 ay içinde
2) PİŞMNLIK VE ISLAH: 15 gün içinde
3) YANILMA: Muktezalarda olur.
4) MÜCBİR NEDENLER: Ceza kesilmez.
-Ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk
-Yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler
-Kişinin iradesi dışında meydana gelen gaybubetler
-Sahibinin iradesi dışında meydana gelen defter ve vesikaların elden çıkması
5) ÖLÜM: Kişi öldüğünde de ceza düşer. Verginin aslı ve gecikme zammı mirasçılara geçer.
6) ZAMANAŞIMI:
-Ceza Kesmede Zamanaşımı: Vergi ziyaı ve özel usulsüzlük cezalarında 5 yıl, diğer usulsüzlüklerde usulsüzlüğün yapıldığı yılı takip eden yılın başından başlayarak 2 yıl, geçtikten sonra vergi cezası kesilmez.
-Cezada Tahsil Zamanaşımı: Vadelerinin rastladığı tarihi izleyen takvim yılının başından başlayarak 5 yıl içinde tahsil zamanaşımına uğrar.
7) VERGİ CEZAALARINDA YAPILAN HATALAR:

*VERGİ CEZALARININ KISMEN ORTADAN KALKTIĞI DURUMLAR:
1) CEZALARDA İNDİRİM: İhbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde cezayı 3 ay içinde ödeyeceğini bildirirse; vergi ziyaı cezasında binci defada 1/2 , müteakip kesilenlerde 1/3, usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezasının 1/3’ü indirilir.
2) AF
3) UZLAŞMA

*TEKERRÜR: Vergi ziyaı suçunda 5, usulsüzlük suçunda 2 yıl içinde tekrar ceza kesilmesi durumunda vergi ziyaı cezası %50, usulsüzlük cezası %25 oranında arttırılarak uygulanır.
*SUÇA İŞTİRAL EDENLERİN CEZALANDIRILMASI: Azmettirici, iştirakçi (maddi menfaat güdene) 3 kat, eğer maddi menfaat yoksa cezanın ¼’ü kadar cezalandırılırlar.

*VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI AŞAMASINDA ÇÖZÜLMESİ: Vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi, Danıştay ve vergi mahkemelerine dava açma süresi tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür. Kararları itiraz yoluyla bölge idare mahkemelerinde ve temyiz yoluyla danıştayda incelenecektir. Tek hakimle verilen kararlara itiraz mercii 30 gün içinde bölge idare mahkemesidir. Kurul halinde ve Danıştay dava dairelerinin verdikleri kararlara karşı 30 gün içinde temyiz talebinde bulunabilir. Dava açma süresi 60 gündür.

DANIŞTAY İLK DERECE MAHKEMESİ OLARAK ŞU DAVALARA BAKAR:
-Bakanlar kurulunun vergiye ilişkin kararlarına
-Bakanlıkların vergiye ilişkin düzenleyici işlemlerine
-Birden çok idare yada vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere
-İşlemlere karşı açılacak iptal ve tam yargı davalarını çözümlemek

*VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ AŞAMALARDA ÇÖZÜMLENMESİ:
1) UZLAŞMA: İkmalen, re’sen yada idarece tarh edilen vergilere ilişkin vergi ziyaı cezalarının tahakkuk eden miktarları üzerinden olmaktadır. İtiraz vergi ihbarnamesinin tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılır. Beyana dayalı vergilerde ve vergi ziyaının kaçakçılık suçuna giren bir eylemle ortaya çıkması durumunda uzlaşma yolu kapalıdır.
Uzlaşma gerçekleşmezse, yetkili vergi mahkemelerine dava açma süresi bitmiş yada 15 günden az kalmış ise bu süre tutanağın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün uzar.
Uzlaşma gerçekleşirse, tutanak ödeme sürelerinden önce tebliğ edilmişse; kanuni ödeme sürelerinde, ödeme süresi kısmen yada tamamen geçmişse tebliğ tarihinden 1 ay içinde cezalar ve vergi ödenir.
2) VERGİ HATALARININ DÜZELTİLMESİ

*VERDİ ALACAĞININ KORUNMASI:
1) Mükelleften Teminat veya Kefil Göstermesinin İstenmesi:
-Vergi ziyaı suçuna konu bir fiil vardır
-Kaçakçılık hallerine giren bir eylem vardır
-Borçlunun Türkiye de ikametgahının bulunmaması
-Teminat sağlayamaması durumunda geçerli bir şahsı müteselsil kefil gösterebilir.

2) İhtiyati Tahakkuk Uygulamasına Gidilmesi:
-Teminat istenmesini gerektiren hallerin varlığı halinde
-Borçlunun belli bir ikametgahının bulunmaması halinde
-Borçlu kaçmışsa veya kaçması, mallarını kaçırması, hileli yollara başvurması ihtimali varsa
-Borçlu süresi içinde mal bildiriminde bulunmamışsa
-Mükellefin mallarını kaçırmaya yönelik davranışlara girmesi
-Teşebbüsün muvazaalı olması
-İtiraz 7 gün içinde vergi mahkemesine yapılır.
3)İhtiyati Haciz Uygulamasına Gidilmesi:
-İhtiyati tahakkuk hallerinin ilk 4’ü varsa
-Borçlu teminat veya kefil göstermemişse
-Borçlu hakkında kamu davası açılmışsa
-Borçlunun 7 gün içinde dava açma hakkı vardır
4) Diğer Önlemler:
-Rüçhan Hakkı
-Hükümsüz Sayılan İşlemler
-Takas
-Tasfiye memurlarının müteselsil sorumluluğu

*VERGİ ALACAĞININ DEĞERİNİN KORUNMASI:
-GECİKME FAİZİ: Tahakkuku geciktirilen vergiler için söz konusudur. Aylık gecikme faizi oranı gecikme faizi oranı gecikme zammı oranındadır.
-GECİKME ZAMI: Tahsil aşamasıyla ilgilidir. AATUHK’na göre bu oran aylık %2, olarak belirlenmiştir.